Allende’nin anısına...SALVADOR ALLENDE GOSSENS
Biyografi
26 Haziran 1908’de Valparaiso’da doğdu. Babası avukat, noter ve Radikal Parti üyesi Salvador Allende Castro ve annesi Dona Laura Gossens Uribe idi.
Eğitimini son derece başarılı bir şekilde tamamladığı Valparaiso’daki Eduardo de la Barra Lisesi’ne gitti. Farklı spor dallarında aktivite gösterdi. Burada yaşlı İtalyan anarşist Juan Demarchi ile tanıştı. İlk politik formasyonu, onun verdiği marksist yazılar ile oluştu.
1925’yılında Coraceros de Vina Denizcilik Alayı’nda gönüllü askerlik yaptı. Aynı yıl Lanceros de Tacna Alayı’na geçerek burada yedek subay olarak görevini tamamladı.
1926’da Santiago’daki Şili Üniversitesi’ne tıp eğitimi almak üzere kayıt oldu.
1927’de Tıp Öğrencileri Derneği başkanı oldu ve arkadaşlarını, düzenli olarak Marksizm üzerine tartışmak ve okumak üzere organize etti. Üniversiteden arkadaşları ile birlikte İlerici Grup’u kurdu.
1930’da Şili Öğrenci Federasyonu başkan yardımcılığına seçildi ve dönemin diktatörü Carlos Ibañez’e karşı verilen mücadeleye aktif bir şekilde katıldı.
Kısa bir süre sonra Üniversite Konseyi’ne öğrencilerin temsilcisi olarak katıldı. Kısa bir süreliğine okuldan uzaklaştırılmasına rağmen notlarının iyi olması nedeniyle mezuniyetine birkaç ay kala okula geri döndü. Temmuz ayında diktatör Ibañez devrildi.
1932 yılında okulu bitirmesinin ardından hasta babasının yanına Valparaiso’ya gitti. Bir yandan staj yaparken diğer yandan da ‘Zihinsel Hijyen ve Suç’üzerine anılarını yazdı.
Haziran ayında Şili’de Marmaduke Grove liderliğinde Sosyalist Cumhuriyet ilan edildi. Kısa süreli bu sosyalist deneyimin ardından, iktidara gelen yeni hükümet ilerici unsurlara karşı bir takibat başlattı. Allende hapse gönderildi. Hapisteyken babası öldü. Genç doktor babasının mezarı başında hayatını Şili’nin özgürleşmesine adamaya yemin etti.
1933 yılında Doktor ünvanıni aldı, pekçok girişimden sonra anotomist-patolog olarak çalışmaya başladı.
19 Nisan’da Eugenio Matte Hurtado, Marmaduke Grove, Eugenio Gonzalez, Oscar Schnake ve diğer yoldaşları ile birlikte Şili Sosyalist Partisi’nin doğuşunda yer aldı.
Jose Vizcarra ile birlikte Ulusal Sağlık Sisteminin Yapısı kitabını kaleme aldı.
1935 yılından itibaren Şili Tıp Birliği’nde yönetici seçilerek kendi meslek örgütünde faaliyete başladı.
Valparaiso’da Şili Tıp Bülteni’ni kurdu.
Temmuz ayında yakalanarak Aralık ayına kadar sürgünde kalacağı Caldera Limanı’na gönderildi.
Mart 1936’da Ulusal Cephe’nin kuruluş faaliyetlerine katıldı ve Valparaiso’da bölge yöneticiliği yaptı.
Sosyalist Parti’deki yoldaşları onu Genel Sekreter Yardımcısı olarak seçtiler.
Ulusal Cephe, 1938 yılında Pedro Aguirre Cerda’nın adaylığını ilan etti. Allende, Valparaiso’da güçlü bir kampanya yürüttü.
25 Ocak 1939’da, Şili depreminin olduğu gece Santiago’da sonradan eşi olacak tarih öğretmeni Hortencia Bussy Soto ile tanıştı.
1939’da Ulusal Cephe Hükümeti’nin Sağlık Bakanlığı görevini devraldı.
‘Şili’deki Sosyal Tıp Gerçeği’ kitabını kaleme aldı.
1941 yılında APRA’nın davetlisi olarak Peru’ya gitti.
1942 ylında Şili Sosyalist Partisi’nin Genel Sekreterliği’ne getirildi.
1945 yılında Valdivia, Llanquihue, Chiloe, Aysen ve Magallanes bölgelerinden senatörlüğüne seçildi.
1947’de Sosyalist Parti bölündü, Allende Sosyalist Halk Partisi’ne katıldı.
Senato’da ‘Lanetli Yasa’ olarak bilinen Demokrasinin Sürekli Savunulması Yasası’na karşı oy kullandı.
Pisagua Toplama Kampı’nda Başkan Gonzalez Videla tarafından tutuklananları ziyaret etti (1948).
Aynı yıl Şili Tıp Akademisi Başkanlığı’na seçildi.
Sosyalist Halk Partisi, Carlos İbañez’in adaylığına destek verdiği için bu parti ile bağlarını koparıp Şili Sosyalist Partisi saflarına geri döndü.
Komünist Parti ile birlikte Halk Cephesi’nin kurulmasını sağladı.
1952’de Halk Cephesi, Allende’yi başkan adayı olarak açıkladı ve 52.000 oy aldı.
Senato’da, Elias Lafferte ile birlikte bakırın ulusallaştırılması yasa tasarısını sundu.
Bu defa Tarapaca ve Antofagasta bölgelerinden olmak üzere yeniden senatör seçildi.
1954 yılında Fransa, İtalya, Sovyetler Birliği ve Çin Halk Cumhuriyeti’ni kapsayan bir geziye çıktı.
1957’de Sosyalist Halk Partisi ve Şili Sosyalist Partisi birleştiler ve Komunist Parti ile birlikte Halk Mücadele Cephesi’ni (FRAP) kurdular.
FRAP, Allende’nin başkan adaylığını ilan etti.
1958’de seçimlerde sağcı aday Jorge Alesandri karşısında kaybetti.
1959’da Venezuela’da iktidarın Romulo Betancourt tarafından alınmasına dahil oldu. Küba devrimini yakından tanımak için Havana’ya gitti. Orada Che Guevara ve Fidel Castro ile uzun sohbetler yaptı.
1960 yılında üç aydan fazla zamanını alacak olan kömür işçileri grevine katılıp destek verdi.
Mayıs ayında gerçekleşen depremin etkilerini görmek için tüm ülkeyi dolaştı. Depremden zarar görenler için çeşitli projeler sundu.
1961’de yeniden senatör seçildi, bu kez Valparaiso ve Acongaua bölgelerinden.
Ülkenin batısına, Uruguay’a giderek Che ile birlikte İlerici Birlik’in propagandasını yaptı.
1963 yılında, Halk Mücadele Cephesi yeniden Allende’nin başkan adaylığını ilan etti.
1964’teki seçimlerde Eduardo Frei Montalba karşısında yenilgiye uğramış olmasına rağmen bu sefer aldığı oy oranı bir milyon dolayındaydı.
1965 yılında Avrupa ve Latin Amerika’da çeşitli geziler yaptı.
Politik yazarlar tarafından en iyi parlamentarist olarak tanımlandı.
1966 yılından itibaren Senato’ya başkanlık etti.
1967 yılında Havana’daki Üç Kıta Konferansı’na giden delegasyona başkanlık etti. Latin Amerika Dayanışma Örgütü’ne (OLAS) başkanlık yaptı.
Sovyetler Birliği’ne giderek Ekim Devrimi’nin 50. yılı kutlama etkinliklerine katıldı.
1968’de Kore Demokratik Cumhuriyeti, Vietnam Demokratik Cumhuriyeti (burada Ho Chi Minh ile röportaj yaptı), Kamboçya ve Laos’ a gitti.
Salvador Allende, Che Guevara’nın öldürülmesinin ardından dört Kübalı gerillanın Tahiti’ye götürülmesinde bizzat yer aldı.
1969’da Chiloe,Aysen ve Magallanes bölgelerinden senatör seçildi.
Komunistlerin, sosyalistlerin, radikallerin, MAPU, Padena ve Bağımsız Halk Direnişi örgütlerinin katılımıyla Halk Birliği (Unidad Popular/UP) kuruldu.
1970: Halk Birliği, Allende’nin başkan adaylığını ilan etti.
4 Eylül’de oyların çoğunluğunu elde ederek seçimlerden zaferle çıktı.
22 Ekim’de ordunun genelkurmay başkanı olan general Rene Schneider bir saldırıya uğradı ve üç gün sonra öldü.
Kongre, 24 Ekim’de Salvador Allende’yi seçilmiş başkan ilan etti.
Allende, 3 Kasım’da başkanlık görevini devraldı.
31 Aralık’ta Lota’daki madenden ülkeye seslendi.
1971 Mart’ında yapılan yerel seçimlerde Halk Birliği, oyların kesin çoğunluğunu aldı (%50,86).
11 Temmuz’daki Onur Günü’nde kongreden oy birliği ile geçen bakırın ulusallaştırılması yasasını açıkladı.
1972’de BM Genel Meclisi’nde ülkesinin uluslararası bir saldırının kurbanı olduğunu ifade etti. Dakikalarca ayakta alkışlandı.
Sovyetler Birliği, Meksika, Kolombiya ve Küba’yı ziyaret etti.
1973 Mart ayında gerçekleştirilen seçimlerde Halk Birliği, oyların %45’ini alarak parlamentodaki temsiliyet oranını arttırdı. UP, halen çoğunluğu elde edememiş olmasına rağmen, muhalefet tarafından planlanan asılsız suçlamalar etkisiz kılındı.
Emperyalizm ve ülkedeki sağcı güçler, Halkçı Hükümet’e karşı saldırılarını keskinleştirdiler ve ülkede terrör ortamı yarattılar.
11 Eylül’de Salvador Allende, Şili halkının kendisine layık gördüğü görevi kahramanca savundu ve La Moneda Sarayı’nda katledildi.
Çeviri: TELESUR / CANAN ATEŞ
14.09.2009
***
Sosyalist Sanat'ın notu: Fotoğrafı biz seçip, üst başlığı biz attık.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder